Interview Kees en Michel – Safety walks

Binnen Stadse Werken wordt afgelopen maanden hard gewerkt aan het vergroten van het gezamenlijk veiligheidsbewustzijn. In dit duo-interview spreken we Kees de Vette (gemeente Rotterdam) en Michel Polderdijk (CHEMgroep) over hoe zij de Safety Walk hebben geïntroduceerd bij Stadse Werken. De 10 aannemers uit het contract zijn bezocht in de eerste ronde van de Safety Walk en dat smaakt naar meer…    

Tekst door Suit-case

Michel Polderdijk is 27 jaar en veiligheidsprofessional bij CHEMGroep.

Wij worden ingehuurd door gemeente Rotterdam voor het VGM-loket en geven advies over veiligheid. Op het thema veiligheid zijn wij op meerdere vlakken actief, bijvoorbeeld het maken van audits, risicoinventarisaties en certificering. Het allerleukste van mijn baan en waar mijn passie ligt is het veldwerk: contact maken met werknemers in het werkgebied en in gesprek gaan over het verbeteren van hun
werkveiligheid.

Een urgent en actueel thema

Kees: “Je zou kunnen zeggen dat veiligheid lange tijd een ondergeschoven kindje is geweest. In het Rotterdamse handboek Projectmatig Werken, worden alle Grotick onderwerpen uitgebreid beschreven, maar wordt veiligheid pas in tweede instantie genoemd, terwijl dit eigenlijk een basisvoorwaarde is! Mensen denken dat dit zó logisch is, dat dit niet beschreven hoeft te worden. In andere landen, zoals Engeland, staat veiligheid met stip op 1. Daar beginnen ze mee in hoe het project wordt georganiseerd. Als je dat elke keer voor ogen houdt, wordt het vanzelf een overzichtelijk project. Maar als je er pas aan het einde aan toekomt, dan wordt het een soort remmende factor. Dat wil je te allen tijde voorkomen.

Het probleem is vaak dat er pas te laat in het proces aandacht wordt besteed aan veiligheid, of dat er onvoldoende deskundigheid wordt ingeschakeld. Sinds drie jaar is het VGM-loket operationeel. Daar kan je terecht met je vragen over veiligheid.”

Michel: “Wat mij betreft is veiligheid altijd al ontzettend belangrijk en dus actueel geweest. Wat tegenwoordig een extra uitdaging is, is alles erg transparant geworden. Dit komt doordat alles wordt vastgelegd op beeld en snel wordt gedeeld via sociale media. Dat betekent dat ongelukken op de werkvloer grote gevolgen kunnen hebben voor de reputatie van bedrijven. Daarnaast zie je dat bedrijven vaak op allerlei manieren proberen te besparen, juist met een krappe arbeidsmarkt. Helaas gaat dat ook wel eens ten koste van de veiligheid, terwijl dat nou juist iets is waar je niet op kunt besparen. Gelukkig zie ik dit niet vaak bij Stadse Werken, daar wordt werknemersveiligheid over het algemeen heel serieus genomen.”

Meer aandacht voor risico’s

Kees: “Ik kan een ambitie benoemen, maar als die niet gedragen wordt door de organisatie, is dat gebakken lucht. Ik denk daarom dat deze grotendeels nog organisch aan het ontstaan is. In feite is de ambitie dat de werken op een veilige manier worden uitgevoerd. Hiervoor is méér aandacht voor risico’s noodzakelijk.

Vroeg in het traject een veiligheidskundige betrekken

Kees: “De verlengde Hoekse lijn vind ik een mooi voorbeeld. Daar hebben we er echt voor gezorgd dat we zowel het VGM-dossier als de VGM-coordinatie goed hebben kunnen invullen voor de opdrachtgever. Dat was voor het eerst bij zo’n groot, politiek beladen project. Ondanks moeilijke omstandigheden, in de duinen met zand, in samenwerking met verschillende aannemers en onderaannemers en in beperkte tijd. Ik kijk echt uit naar de evaluatie van het project, om te zien wat we hiervan kunnen leren. Ik hoor al positieve geluiden dat ze de rol van veiligheidsdeskundigen écht zijn gaan waarderen.” 

De Safety Walks en het veiligheidsbewustzijn

Michel: Voor een Safety Walk maken we met de aannemer een afspraak om samen een rondje te lopen over het werkgebied om de situatie in te schatten. Daarbij is het voor mij belangrijk om proactief in gesprek te gaan met werknemers, en ze te vragen naar hun werkzaamheden en wat ze leuk vinden. Vaak zijn dat interessante gesprekken, waarbij ik nieuwe technieken leer en hun tips kan meegeven hoe ze bepaalde zaken veiliger kunnen aanpakken. Samen zoeken we dan naar een oplossing.

Naast de persoonlijke veiligheid kijk ik ook naar het materieel. Zijn de brandblussers nog binnen de keuring en worden de gereedschappen gebruikt zoals ze gebruikt moeten worden? Als laatste controleren we ook de documentatie. Worden de werkzaamheden uitgevoerd zoals ze op papier staan en is de documentatie compleet? Daarbij is het belangrijk dat de persoon
die de plannen schrijft ook in het veld is geweest en weet hoe het er daar aan toe gaat. Er kan iets mooi op papier staan, maar het moet ook uitvoerbaar zijn. Dat is helaas niet altijd zo.”

Kees: “Het belangrijkste inzicht van de eerste ronde was dat er veel diversiteit is op de verschillende locaties. Het waren allemaal rioolvervangingsprojecten, maar het verschil in aanpak op het gebied van veiligheid tussen de locaties is groot. Denk bijvoorbeeld aan afzettingen, daarin zaten grote verschillen. Dat is niet persé slecht; in drukke gebieden is dit natuurlijk anders georganiseerd dan in rustige. Deze verschillen zijn wel een goed onderwerp voor een serieus gesprek met elkaar. Wat is redelijk en billijk? Als er meer eenduidigheid is, heeft zowel de aannemer daar baat bij, als de gemeente en de burgers, omdat we dan meer duidelijkheid kunnen bieden.” 

Michel: “We hebben nu bij bijna alle 10 de projecten van Stadse Werken bezocht, onze eerste ronde. We zijn van plan om een aantal rondes per jaar te doen, zodat we kunnen leren en trends kunnen ontdekken. Hopelijk vergroot dat het bewustzijn over veiligheid. De reacties op de Safety Walks waren over het algemeen goed, de meesten halen er nieuwe inzichten uit.”

Nieuwe inzichten uit de Safety Walks

Michel: “We willen toe gaan werken naar een standaard risico-inventarisatie. In de Safety Walks zagen we dat er verschillen zijn in regels tussen aannemers. Bijvoorbeeld het soort hekwerk wat
gebruikt wordt, of wat voor veiligheidskleding de bouwvakkers dragen. We willen kijken wat de minimale eisen zijn voor de gemeente Rotterdam en waarom deze er zijn. Zo kunnen we in nieuwe contracten naar een standaard die iedereen volgt. Natuurlijk zijn alle projecten verschillend, en kunnen we naast de standaard ook kijken wat projecten specifiek nodig hebben.

Wat ons opviel was dat de documentatie bij eigenlijk alle aannemers goed geregeld was. Die was overal goed op orde. Ook de communicatie op de werkplaats was vaak al erg goed geregeld.” 

Breder bewustzijn creëren

Kees: “Een van de dingen waar we direct mee aan de slag willen, is hoe we de veiligheidsvoorzieningen beter in ons bestek opnemen. Hierin kunnen we elkaar ook versterken. Aannemers hebben bijvoorbeeld ook besteksvoorwaarden voor hun onderaannemers, door dat te vergelijken kunnen we van elkaar leren. Wat ontbreekt er bij ons dat het werk veiliger zou kunnen
maken?”

Michel: “Ook herhaling is heel belangrijk om de veiligheid te vergroten. Door de Safety walks door te zetten en regelmatig langs te komen laten we zien dat we betrokken willen zijn. We willen werknemers laten zien dat ze niet bestraft worden, maar juist laten zien wat ze al goed kunnen en wat ze nog kunnen verbeteren. Zo veranderen we van een politieman in een aanspreekpunt.” 

Kees: “In de Project Start Sessies zou dit bijvoorbeeld een meer structurele plek kunnen krijgen. Wat ik heb meegemaakt is dat een aannemer wel eens een veiligheidskundige meeneemt, maar dat deze nog nauwelijks tijd heeft gehad om alle stukken te lezen. Via een overdrachtsformulier kan je de belangrijkste elementen benoemen, maar nog beter kun je op de locatie zelf met z’n allen verder doorpraten. Veel zaken zijn procedureel goed geregeld, maar inhoudelijk blijven er wel kleine stukjes onbesproken, en dat kan toch in de uitvoering leiden tot onduidelijkheid of onveilige situaties.”

Vijf tips van Kees en Michel

1. 1. Betrek de veiligheidsdeskundige vroeg in de voorbereiding.
   2. Ga naar buiten en kijk zelf naar het werkgebied in de voorbereidingsfase.
   3. Denk in de ontwerpfase al na over het voorkomen van onveilige situaties.
   4. Zorg voor structurele tijd en aandacht voor veiligheid. Durf elkaar aan te spreken en van elkaar te leren en zie het niet als straf.
   5. Een duidelijke structuur en goede communicatie is key.

Bekijk en download hier het interview in PDF.